Autorka: Ewa Staruch
Ośrodki socjoterapii w Polsce są placówkami, które oferują wsparcie psychologiczne, terapeutyczne i społeczne dla osób w różnych grupach wiekowych i o różnych potrzebach. Głównym celem tych ośrodków jest poprawa jakości życia wychowanków poprzez stymulację społecznych i emocjonalnych umiejętności oraz rozwijanie zdolności adaptacyjnych. Na dzień 10 lutego 2014 r. na terenie Polski takich placówek było 69, a uczęszczało tam 3 585 dzieci. Dzieci trafiające do MOS to dzieci zagrożone niedostosowaniem społecznym z powodu min.: niepełnosprawności, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z brakiem koncentracji uwagi, zespołu Aspergera lub spektrum zaburzeń autystycznych. Ośrodki socjoterapii w Polsce są zazwyczaj prowadzone przez wykwalifikowanych terapeutów socjoterapii, psychologów, pedagogów, socjologów i innych specjalistów. Oferują szeroki zakres usług, które mogą obejmować terapię indywidualną, terapię grupową, zajęcia arteterapeutyczne, trening umiejętności społecznych, wsparcie rodzinne i wiele innych.
Te ośrodki są miejscami, gdzie osoby mogą otrzymać wsparcie w różnych obszarach. Między innymi terapia indywidualna oraz grupowa. Oferuje się indywidualne sesje terapeutyczne, które skupiają się na pracy nad problemami emocjonalnymi, rozwoju osobistym, radzeniu sobie z trudnościami i zmianą niezdrowych wzorców zachowań. Spotkania grupowe , czyli spotkania tej samej grupy, dotykające podobnych problemów, umożliwiają interakcję i wymianę doświadczeń . Terapia grupowa ma na celu stworzenie przestrzeni dla dzieci, w której okazują sobie wzajemne wsparcie, które umożliwia dzieciom swobodną wypowiedź oraz przez wzajemne zaufanie gwarantuje dyskrecję. Mogą obejmować różne formy terapii, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, terapia oparta na sztuce czy terapia oparta na dialogu.
Zajęcia arteterapeutyczne, które wykorzystują proces twórczy taki jak rysunek, malarstwo, taniec czy muzyka, pomomagają osobom w wyrażaniu swoich emocji, odkrywaniu siebie i pracowaniu nad problemami. Młodzież przechodzi również trening umiejętności społecznych, który pomaga osobom w rozwijaniu zdolności do komunikacji, nawiązywania i utrzymywania zdrowych relacji społecznych, rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie w różnych sytuacjach społecznych.
Najważniejszą rolą jednak jest wsparcie rodzinne. Ośrodki socjoterapii często oferują wsparcie rodzinom, które mogą mieć trudności w funkcjonowaniu z powodu różnych czynników, takich jak rozpad rodziny, konflikty, problemy wychowawcze czy trudności emocjonalne. Terapeuci rodziny uczą rodziców asertywności, konsekwencji oraz wyrażania uczuć i emocji. Wychowawcy natomiast pracują z rodzicami nad relacjami jakie łączą ich z dzieckiem. Wzmacniają dobre relacje oraz wskazują co należy w kontakcie, rodzic-dziecko, jeszcze poprawić.
Trudne dzieciństwo może mieć znaczący wpływ na rozwój i funkcjonowanie dziecka w późniejszym dorosłym życiu. W przypadku doświadczenia traumy, zaniedbania, przemocy lub innych trudnych warunków w dzieciństwie dziecko może doświadczać negatywnych skutków, zarówno na poziomie emocjonalnym, jak i społecznym. Jednak wsparcie oferowane w ośrodkach socjoterapii może odgrywać ważną rolę w pomaganiu tym osobom w wejściu w dorosłe życie. Oto kilka aspektów dotyczących wpływu trudnego dzieciństwa:
1. Zaburzenia emocjonalne i psychiczne: Dzieci, które miały trudne dzieciństwo, narażone są na większe ryzyko rozwoju zaburzeń emocjonalnych i psychicznych w dorosłym życiu. Mogą być to: depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości czy zespół stresu pourazowego (PTSD). Ośrodki socjoterapii mogą oferować terapię indywidualną lub grupową, która pomaga tym osobom radzić sobie z trudnościami emocjonalnymi i zwiększać ich zdolności adaptacyjne.
2. Problemy związane z relacjami społecznymi: Osoby, które miały trudne dzieciństwo, mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu zdrowych relacji społecznych. Mogą mieć trudności z zaufaniem innym, niską samooceną, trudnościami w budowaniu bliskich więzi i umiejętnościami społecznymi. Ośrodki socjoterapii mogą pomagać w rozwijaniu umiejętności społecznych, budowaniu zdrowych relacji i wspieraniu procesu integracji społecznej.
3. Rozwój tożsamości i autonomii: Trudne dzieciństwo może wpływać na rozwój tożsamości i poczucia własnej wartości. Dzieci, które doświadczyły traumy, mogą mieć trudności w identyfikowaniu się z własnymi potrzebami, wyrażaniu emocji i podejmowaniu decyzji. Ośrodki socjoterapii mogą wspierać te osoby w rozwoju zdrowej tożsamości, budowaniu poczucia własnej wartości i rozwijaniu umiejętności podejmowania decyzji.
4. Radzenie sobie z traumą: Dzieciństwo pełne traumy może pozostawić trwałe skutki i powodować nawroty traumatycznych wspomnień i doświadczeń. Ośrodki socjoterapii mogą oferować różne terapie traumatyczne, takie jak terapia oparta na uważności (mindfulness), terapia oparta na EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) lub terapia poznawczo-behawioralna, które pomagają osobom radzić sobie z traumą, przetwarzać ją i redukować jej negatywne skutki.
5. Rozwój umiejętności radzenia sobie z emocjami: Ośrodki socjoterapii mogą pomagać osobom, które miały trudne dzieciństwo, w rozwijaniu zdrowych strategii radzenia sobie z trudnościami. Mogą to być umiejętności relaksacyjne, techniki regulacji emocji, nauka rozwiązywania problemów czy umiejętności komunikacyjne. Wsparcie w nauce tych umiejętności może pomóc osobom w radzeniu sobie z wyzwaniami dorosłego życia.
6. Tworzenie wsparcia społecznego: Ośrodki socjoterapii mogą dostarczać bezpiecznego i wspierającego środowiska, gdzie osoby, które doświadczyły trudnego dzieciństwa mogą spotkać innych, którzy mają podobne doświadczenia. Grupy wsparcia są miejscem, gdzie można dzielić się historiami, wzajemnie motywować i uczyć się od innych, którzy przeżyli podobne sytuacje..
7. Budowanie perspektywy przyszłości: Ośrodki socjoterapii mogą pomagać w budowaniu perspektywy przyszłości i planowaniu celów życiowych. Poprzez terapię, wsparcie emocjonalne i rozwojowe, osoby, które miały trudne dzieciństwo, mogą zacząć wierzyć w swoje możliwości, odkrywać swoje pasje i cele oraz kierować się w kierunku zdrowego i satysfakcjonującego dorosłego życia.
Trudne dzieciństwo może mieć znaczący wpływ na rozwój i funkcjonowanie dziecka w późniejszym dorosłym życiu. Ośrodki socjoterapii mogą odegrać istotną rolę w pomaganiu osobom z trudnym dzieciństwem w wejściu w dorosłe życie poprzez terapię, wsparcie emocjonalne, rozwój tożsamości, radzenie sobie z traumą, rozwój umiejętności radzenia sobie z emocjami oraz budowanie wsparcia społecznego i perspektywy przyszłości.
Warto zaznaczyć, że ośrodki socjoterapii w Polsce oferują różnorodne podejście i metody terapeutyczne, a wybór odpowiedniego ośrodka powinien uwzględniać indywidualne potrzeby i preferencje danej osoby. Istotne jest znalezienie ośrodka, którego pracownicy mają doświadczenie w pracy z danym rodzajem trudności czy traumy oraz posiada odpowiednie kwalifikacje i certyfikacje.
Ośrodki socjoterapii w Polsce mają istotne znaczenie dla osób z trudnymi przeżyciami z dzieciństwa, ponieważ zapewniają im profesjonalne wsparcie, pomagają w zrozumieniu i przetworzeniu traumy, rozwijają umiejętności społeczne i emocjonalne, oraz pomagają w budowaniu zdrowych relacji z innymi ludźmi. Działania podejmowane w ramach ośrodków socjoterapii mają na celu nie tylko łagodzenie skutków trudnego dzieciństwa, ale także umożliwienie osobom wejścia w dorosłe życie z większą pewnością siebie i perspektywą na przyszłość.
Ważne jest, aby osoby zainteresowane skorzystaniem z usług ośrodków socjoterapii zgłosiły się do odpowiedniego ośrodka i skonsultowały swoje potrzeby oraz oczekiwania z terapeutą. Dobry ośrodek socjoterapii powinien zapewnić bezpieczne i wspierające środowisko, a terapeuci powinni być kompetentni, empatyczni i profesjonalni w swojej pracy.
Bibliografia:
1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej, z dnia 11 sierpnia 2017 r. Poz. 1606
2. B. Jankowiak, E. Sorko., Socjoterapia jako forma pomocy, Socjoterapia jako forma pomocy psychologiczno‐pedagogicznej Teoria i praktyka, B. Jankowiak (red.), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2003, s. 33.
3. I. Stankowska, M.Roszak, A. Machaj-Szczerek, Kształtowanie optymizmu młodzieŜy podlegającej oddziaływaniom socjoterapeutycznym, Socjoterapia jako forma pomocy psychologiczno‐pedagogicznej Teoria i praktyka, B. Jankowiak (red.), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2003, s.167.
4. J. Strzemieczny, Zajęcia terapeutyczne dla dzieci w wieku szkolnym, Materiał szkoleniowy dla osób pracujących z dziećmi ze środowisk zagrożonych alkoholizmem, J. Strzemieczny (red.), wyd. polskie towarzystwo psychologiczne ośrodek rozwoju umiejętności wychowawczych, Warszawa 1988, s. 6 – 25.
5. T.Kaniowska, Młodzieżowe ośrodki wychowawcze i młodzieżowe ośrodki socjoterapii jako ogniwo lokalnej strategii rozwiązywania problemów dzieci i młodzieży, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa